:: Sport uczy wygrywać, sport uczy przegrywać z honorem, sport uczy wszystkiego – uczy życia ::

publikacje
PIŁKA RĘCZNA CZYLI SZCZYPIORNIAK
MARIUSZ KLIMCZAK
W systemie wychowania fizycznego bardzo ważną rolę odgrywają gry zespołowe. W grupie tej z pewnością jest piłka ręczna. Bardzo szybka do opanowania ze względu na naturalne formy ruchu takie jak bieg czy skok, z dość prostymi zasadami może dawać wiele radości zarówno najmłodszym dzieciom, jak i młodzieży. Podanie, chwyt czy rzut są od biciem zasadniczych elementów z zakresu zabaw dziecięcych lub czynności związanych z ruchem utylitarnym.
Piłka ręczna niezwykle harmonijnie kształtuje zawodnika. Ciągły ruch, w którym biorą udział wszystkie stawy kończyn górnych i dolnych wyrabia w nich obszerność ruchu i wzmacnia je w dużym stopniu. Wskutek czego kontuzje kończyn należą do rzadkości. Gra w piłkę ręczną ujęta jest określonymi przepisami, które są tak skonstruowane, że oprócz prawideł gry ustalają sposób zachowania się wobec przeciwnika i zobowiązują do kulturalnego postępowania w stosunku do wszystkich zawodników i sędziego. Zawodnik, który nie podporządkuje się przepisom gry zostaje ukarany w zależności od rodzaju przewinienia rzutem wolnym, karnym, upomnieniem, wykluczeniem z gry, a nawet dyskwalifikacją.
Istotną cechą piłki ręcznej jest zespołowość. Współdziałanie całego zespołu przekonuje zawodników o tym, że uzyskane wyniki nie są wyłącznie zasługą jednego gracza, lecz wykładnikiem wysiłku całej drużyny. Do tej oczywistej prawdy dochodzi, wcześniej czy później, każdy zawodnik.
Do osiągnięcia zwycięstw są potrzebne jeszcze takie cechy jak: wytrwałość w pracy, zaciętość, bojowość i odwaga. Utrwalają się one z czasem w takim stopniu, że stają się nawykiem w życiu codziennym w pracy i w nauce. W tym fakcie należy szukać zasługi wychowawczej piłki ręcznej.

Ustalenie faktycznej daty rozpoczęcia gry w piłkę ręczną oraz jej ojczyzny nie jest łatwe ze względu na bardzo skąpe źródła historyczne. Gra ta, nosząca międzynarodową nazwę "Hanball", zapoczątkowana została na przełomie XIX i XX wieku. Analiza istniejących źródeł wskazuje na to, iż piłka ręczna w swej obecnej formie jest pochodzenia duńskiego, 7-osobowa (haandbold), mimo że do wprowadzenia tej dyscypliny sportu przyznają się jeszcze dwa kraje - Niemcy, 11-osobowa (torball) i Czechy (hazena).

Przez kilkanaście lat obie formy piłki ręcznej istniały obok siebie, jednak gra z udziałem 11 zawodników stopniowo zanikała, a szczypiorniak rozgrywany przez 7 graczy stawał się coraz bardziej popularny. Podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku, na życzenie Adolfa Hitlera, przeprowadzono po raz pierwszy i jedyny zawody piłki ręcznej na stadionie otwartym. Rozgrywane one były na zewnątrz, na boisku o wymiarach 90-100 x 55-65 metrów, ta odmiana piłki ręcznej nosiła nazwę Feldhandball. Ostatni mecz reprezentacji Niemiec zgromadził 100 tys. widzów, co jest do dzisiaj rekordem frekwencji na meczu piłki ręcznej. Ostatnie mistrzostwa w Feldhandballu odbyły się w roku 1976.

W Polsce sport w wersji niemieckiej (11-osobowej) zaczął być uprawiany w 1917 roku w Szczypiornie (obecnej dzielnicy Kalisza) przez internowanych polskich żołnierzy Legionów Polskich, stąd pochodzi nazwa szczypiorniak (nazwa to jest rzadziej stosowana do obecnej, wersji 7-osobowej - inne zasady gry, boisko itp.). Wersja najbardziej rozpowszechniona mówi, że legioniści nauczyli się grać od niemieckich wartowników - ale nie ma na nią dowodów we wspomnieniach, można za to przeczytać, że "leguny wykombinowali nową grę". Możliwe jest, że któryś z legionistów podpatrzył ją właśnie tam. We wspomnieniach pojawia się nazwisko majora Grzmota-Skotnickiego, który miał zainicjować grę w Szczypiornie, ale też kaprala Antoniego Jarząbka. Gra rozpowszechniła się potem wśród żołnierzy Batalionu Pogranicznego, którzy w 1918 r. zdobyli koszary w Szczypiornie i tam stacjonowali. Za rok narodzin piłki ręcznej w Polsce uznaje się rok 1918. Reprezentantem polskiej piłki ręcznej jest od 1928 roku Związek Piłki Ręcznej w Polsce.

W 1946 roku powołano International Handball Federation (IHF), która kieruje obecnie rozwojem dyscypliny. Piłka ręczna (7-osobowa) powróciła do programu podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku, kobiety startują na igrzyskach olimpijskich od 1976 roku.

Obecnie reprezentacja Polski w piłce ręcznej jest wicemistrzem świata (Niemcy 2006). To najlepszy wynik w historii tej dyscypliny sportu w naszym kraju. W 1982 roku zajęliśmy 3. miejsce, a w 1974 - 4. miejsce. Na Igrzyskach Olimpijskich zdobyliśmy brązowy medal. Było to w 1976 roku w Montrealu. Przed nami igrzyska w Pekinie i należy mieć nadzieję, że biało-czerwonym uda się awansować do olimpijskiego turnieju. Reprezentacji żeńskiej wiedzie się troszkę gorzej. Najlepszy wynik kobiet na mistrzostwach świata to 5. miejsce. Nie udało się natomiast ani razu awansować kobietom do turnieju olimpijskiego. Być może Pekin będzie punktem zwrotnym.

Przez wiele lat w naszym rejonie z różnych względów nie rozgrywano zawodów międzyszkolnych w piłce ręcznej. Myślę, że wreszcie nadszedł moment, aby piłkę ręczną ponownie wprowadzić do kalendarza zawodów szkół ponadgimnazjalnych. W większości szkół w naszym powiecie istnieją hale sportowe o wymiarach umożliwiających prowadzenie zajęć z tej dyscypliny. Nasza kadra osiągnęła wspaniały sukces, mamy wielu reprezentantów w najlepszej lidze na świecie w Niemczech. Można powiedzieć, że piłka ręczna jest na fali. Mam świadomość ogromnej konkurencji ze strony innej, bardzo popularnej gry, siatkówki. Ale wierzę, że uda mi się przekonać nauczycieli wychowania fizycznego ze szkół ponadgimnazjalnych naszego rejonu do udziału w powiatowej licealiadzie w piłce ręcznej i szczypiorniak zagości na dobre na naszych parkietach. Tym bardziej, że zawody na etapie gimnazjum i szkoły podstawowej odbywają się rokrocznie, i z pewnością znajdziemy "14" uczniów posiadających umiejętności i chęci do gry w piłkę ręczną.